Công ty TNHH đầu tư và sản xuất Vinafi, TNHH HTM Dragon Việt Nam và HTX gai xanh AP1 là đối tác của Công ty cổ phần nông nghiệp An Phước trong phát triển vùng nguyên liệu trên địa bàn tỉnh; ký hợp đồng với hộ dân về cung ứng vật tư, phân bón, hướng dẫn kỹ thuật gieo trồng, thu hoạch, bao tiêu vỏ cây gai xanh theo giá thỏa thuận. Người dân liên kết trồng gai xanh được các Công ty, HTX cung ứng cây giống, phân bón bằng hình thức vay trả chậm và tổ chức chuyển giao kỹ thuật về trồng, chăm sóc, thu hoạch, ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm. Từ đó tạo nên chuỗi liên kết giá trị chặt chẽ, mang đến việc làm thường xuyên, ổn định đời sống người dân trên địa bàn tỉnh.

Là đơn vị đầu mối tiêu thụ sản phẩm cho nông dân, Công ty TNHH HTM Dragon Việt Nam đã đồng hành với nông dân Sơn La trong suốt quá trình triển khai, thực hiện. Công ty đã cam kết thu mua 100% sản phẩm gai xanh của người dân và phối hợp với các đối tác tổ chức các lớp tập huấn cho người dân các xã, bản về kỹ thuật trồng, chăm sóc cây gai xanh AP1, bảo đảm năng suất, chất lượng cao, ít sâu bệnh.

Ông Lâm Quang Thành, Giám đốc Công ty TNHH HTM Dragon Việt Nam, cho biết: Đến nay, Công ty đã xây dựng được vùng nguyên liệu hơn 420 ha, tập trung ở các huyện Phù Yên, Sông Mã, Sốp Cộp, Thuận Châu, Mường La, Mai Sơn theo hình thức Công ty và đối tác là các HTX, doanh nghiệp địa phương, đầu tư ứng trước 100% giống, máy tuốt, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật trong vòng 2 năm không tính lãi với nông dân trồng gai. Ngoài ra, nông dân vùng trồng gai xanh được tham gia trên 120 lớp tập huấn kỹ thuật, hội thảo đầu bờ, thăm mô hình điểm về trồng và chăm sóc, thu hoạch, bảo quản sợi gai.

Gia đình anh Quàng Văn Dom, bản Có Tre, xã Chiềng Cang, huyện Sông Mã, là một trong những hộ đầu tiên trồng thử nghiệm cây gai xanh trên địa bàn. Hiện nay, diện tích 2,7 ha cây gai xanh của gia đình đang sinh trưởng và phát triển tốt. Anh Dom chia sẻ: Chuyển sang trồng cây gai xanh, chúng tôi không phải mất tiền đầu tư giống, phân bón, vì được Công ty hỗ trợ cung ứng trước. Chúng tôi còn được hướng dẫn, tư vấn kỹ thuật chăm sóc, dù đất đồi nhà tôi cằn cỗi, nhiều sỏi đá, nhưng cây phát triển tốt. Trồng cây gai xanh chỉ vất vả những ngày đầu mới trồng phải làm cỏ, từ lứa thứ hai trở đi chủ yếu chăm sóc, bón phân sau thu hoạch. Trung bình thu hơn 1,2 tấn sợi/năm, giúp gia đình có nguồn thu nhập ổn định hơn trước.

Còn tại xã Liên Hòa, nơi có diện tích trồng cây gai xanh lớn nhất của huyện Vân Hồ, nếu trước đây, đất đồi bị người dân bỏ hoang nhiều năm, cỏ mọc um tùm, thì nay đã phủ một màu xanh của cây gai xanh. Ông Vì Văn Luyến, Chủ tịch UBND xã Liên Hòa, cho biết: Năm 2017, xã đã phối hợp với Công ty TNHH Đầu tư và sản xuất Vinafi trồng thí điểm hơn 5 ha cây gai xanh với 9 hộ tham gia. Năm đầu tiên trồng thử nghiệm, qua 4 lứa thu hoạch đạt hơn 3,2 tấn vỏ khô/ha, cho thu nhập 128 triệu đồng/ha. Qua đó, xã nhận định cây gai xanh không những góp phần chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mà còn tạo thêm sinh kế, hướng đi mới để người dân phát triển kinh tế, thoát nghèo bền vững. Xã khuyến khích các hộ dân trồng trước có kinh nghiệm hướng dẫn những hộ dân mới trồng, nhờ vậy diện tích vùng trồng gai xanh ngày càng mở rộng. Đến nay, xã đã thành lập 4 nhóm liên kết trồng cây gai xanh, với 215 hộ tham gia trồng hơn 150 ha cây gai xanh.

Qua đánh giá, với kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hoạch tương đối đơn giản, dễ thực hiện, mức đầu tư ban đầu phù hợp với khả năng kinh tế của đa số hộ nông dân và cho lợi nhuận kinh tế cao. Cây trồng một lần, nhưng thời gian khai thác từ 8-10 năm; thu hoạch 4-6 lứa/năm, năng suất 2-3 tấn vỏ gai khô/ha, giá vỏ khô 40.000 đồng/kg, thu nhập bình quân từ 60-80 triệu đồng/ha/năm. Đây là loại cây ít bị sâu bệnh, không mất nhiều công chăm sóc, sau khi trồng khoảng 3 tháng được thu hoạch và không phải trồng lại, sau 55-60 ngày có thể thu hoạch đợt tiếp theo. Đặc biệt, cây gai xanh không làm đất bạc màu, lá cây có thể tận dụng làm phân bón giúp đất tơi xốp hơn, đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều loại cây trồng khác. Với những lợi thế đó, đến nay, toàn tỉnh đã trồng hơn 800 ha cây gai xanh, tập trung chủ yếu ở các huyện: Vân Hồ, Sông Mã, Mộc Châu, Phù Yên. Nhiều hộ trồng cây gai xanh có thu nhập trên 100 triệu đồng/ha/năm, cao hơn so với trồng lúa nương, sắn trên cùng diện tích đất canh tác mà không phải lo đầu ra cho sản phẩm.

Việc đồng hành, hỗ trợ người dân của các doanh nghiệp, HTX trong phát triển cây gai xanh đang cho thấy những tín hiệu tích cực, góp phần khai thác hiệu quả tiềm năng lợi thế của địa phương, phủ xanh đất trống, đồi trọc, là hướng đi phù hợp, giúp nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống cho người nông dân.